فناوری نرم و صنایع خلاق گنجینه ای لایتناهی در چشم انداز کلان
دست و هنر: معاون فرهنگی و توسعه پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی می گوید اگر در مقیاس کلان به فناوری نرم و صنایع خلاق و فرهنگی، نگاه نماییم، به مثابه یک معدن و گنج لایتناهی هستند.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب – زینب رازدشت: می توان گفت عصری که در آن زیست می نماییم، زمانه صنایع فرهنگی است. بحث صنایع فرهنگی امروزه اهمیت زیادی دارد و همه توجهات را به خود معطوف کرده است. صنایع فرهنگی و صنایع نرم برای توسعه اقتصادی و متعاقباً توسعه فرهنگی کشورها مهم بوده و اساساً کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه در این عرصه برنامه ریزی ها و سیاستگذاری هایی انجام داده اند که ره آوردش رشد اقتصادی، کاهش بیکاری، اشتغال-زایی، کمک به حفظ محیط زیست و حفظ منابع تجدیدناپذیر است.
به همین بهانه گفتگویی با عزیزالله جعفری معاون هماهنگی و توسعه پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی و مسئول دبیرخانه راه اندازی شهر جهانی نوآوری و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی و خلاق ایران انجام داده ایم که بخش اول آن با عنوان «سهم ایران از صادرات جهانی صنایع خلاق ناچیز است» منتشر گردید.
جعفری در بخش دوم این مصاحبه به ارائه آمارهایی از وضعیت کشورها همچون ایران در عرصه صنایع خلاق و فرهنگی می پردازد.
مشروح بخش دوم این گفتگو را در ادامه می خوانید؛
* صادرات صنایع فرهنگی می تواند جایگزین نفت در کشور شود؟
در سال ۱۴۰۲، طبق آماری که بررسی کردم، کل صادرات ایران ۸۷ میلیارد دلار بوده است. از این میزان، ۵۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی، ۳۶ میلیارد دلار صادرات نفتی، و حدود ۱.۴ میلیارد دلار نیز به خدمات مهندسی اختصاص دارد. مجموعاً تراز تجاری ایران پارسال بر همین ترکیب شکل گرفته است. در مورد واردات هم ارقام حدودا مشابهی گزارش شده که نشان دهنده حدودا تعادل در تجارت خارجی است. در سالیان اخیر، موضوع تحریم ها مشکلات زیادی برای کشور بوجود آورده که تأثیر آن در وضعیت اقتصادی نیز مشهود است.
همچنین، آمار دیگری که اهمیت زیادی دارد، به صنایع فرهنگی مربوط می شود؛ حوزه ای که با عنایت به پتانسیل بالایی که دارد، کمتر مورد توجه قرار گرفته و ارزش بررسی بیشتر را دارد. این مورد نقش کلیدی در تقویت زیرساخت های اقتصادی و فرهنگی کشور دارد.
در سال ۱۴۰۲، اعتبارات کل بخش دارو و تجهیزات پزشکی حدود ۵/۳ میلیارد دلار بود. اگر این رقم را با نیازهای ارزی کل برای کالاهای اساسی جمع نماییم، که طبق آمار به ۵/۱۶ میلیارد دلار می رسد، مجموعاً به حدود ۲۰ میلیارد دلار می رسیم. ظرفیت صادرات صنایع خلاق و فرهنگی در کنار بخش های دارو و تجهیزات پزشکی می تواند نقش کلیدی ایفا کند.
اگر سیستم تصمیم سازی به این جمع بندی برسد که در این عرصه ها سرمایه گذاری کند، خیلی از نیازها و چالش هایی که هر لحظه کشور را تهدید می کنند (مانند کاهش درآمد نفت یا مشکلات بازگشت منابع حاصل از صادرات) قابل مدیریت و جایگزین خواهند بود. این ظرفیت می تواند پاسخی مؤثر برای خیلی از مشکلات اقتصادی باشد.
ظرفیت صنایع فرهنگی و خلاق در کشورها به طور معمول بین نیم تا ۳/۷ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) متغیر است. برمبنای آمار سال ۲۰۲۲، که تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۴۱۴ میلیارد دلار بود، اگر سهم این صنایع را بین نیم درصد تا ۳/۷ درصد درنظر بگیریم، پتانسیل اقتصادی این بخش بین ۰۷/۲ تا ۲۲/۳۰ میلیارد دلار تخمین زده می شود. این رقم نشان داده است که ظرفیت بالقوه بزرگی در این حوزه وجود دارد.
در زمینه اشتغال نیز گفته شده که صنایع فرهنگی و خلاق در کشورهای مختلف می توانند بین نیم تا ۱۲.۵ درصد از اشتغال را به خود اختصاص دهند. با اعمال این نسبت بر ایران، این بخش می تواند ظرفیت اشتغال نزدیک به ۳ میلیون نفر را داشته باشد. این اعداد و ارقام نشان دهنده اهمیت بیش از پیش این حوزه در توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال هستند.
این آمارها نشان داده است که بهره برداری از ظرفیتهای بالقوه این صنایع در ایران، هم از نظر اقتصادی و هم از نظر اشتغال زایی، می تواند تأثیر شایان توجهی داشته باشد.
صنایع خلاق و فرهنگی بعنوان یکی از حوزه های مهم اقتصادی، زیرشاخه های مختلفی دارد که قبل تر به آنها اشاره شد. به جهت اینکه موضوع به خوبی روشن شود و اهمیت آن برای یک شهر جهانی مشخص گردد، لازم است کمی به آمارها دقت نماییم.
در سال ۲۰۲۰، کل صادرات صنایع خلاق در جهان، شامل خدمات و کالا، حدود ۱۵۰۰ میلیارد دلار بوده است. این عدد در سال ۲۰۲۲ به ۲۰۰۰ میلیارد دلار رسیده است. اگر میانگین رشد سالانه این دو سال را محاسبه نماییم، درمی یابیم که صادرات صنایع خلاق و فرهنگی با سرعتی معادل ۵/۱۶ درصد در سال در حال افزایش می باشد. این رقم نشان دهنده ظرفیت بالای این صنایع برای رشد و توسعه کشورها است.
برای مقایسه بهتر، میانگین رشد تولید ناخالص داخلی جهانی (GDP) طی همین بازه زمانی تنها ۳ درصد بوده است. این اختلاف فاحش نشان داده است که صنایع خلاق و فرهنگی برخلاف خیلی از بخش های دیگر اقتصادی، از قابلیت رشد بیشتری برخوردار می باشند و می توانند بعنوان یکی از محورهای اصلی توسعه مورد توجه قرار گیرند. اما نکته قابل تأمل این است که در این راه، ایران چندان حضور فعالی نداشته است.
* آخرین گزارش سازمان ملل از وضعیت صادرات صنایع خلاق به چه صورت است؟
آخرین گزارشی که سازمان ملل از وضعیت صادرات صنایع خلاق و فرهنگی ایران عرضه کرده، مربوط به سال ۲۰۱۱ بوده و نشاندهنده صادراتی حدود یک و نیم میلیارد دلار است. از آن زمان تا حالا اطلاعات جدیدی ثبت نشده که ممکنست به دلیلهای مختلفی مانند عدم عرضه کرده ها توسط ایران یا عدم پیگیری گزارش ها توسط نهادهای بین المللی ارتباط داشته باشد.
در نهایت، اگر فرض نماییم که صادرات صنایع خلاق ایران با میانگین رشد ۳ درصد GDP جهانی پیش برود، احتمالا در سال ۲۰۲۴ صادرات صنایع خلاق ایران حدود ۳/۲ میلیارد دلار بوده است.
طبق گزارش جهانی سال ۲۰۲۲، ده کشور برتر در صادرات خدمات و کالاهای خلاقانه معرفی شده اند. در صدر این فهرست، ایالات متحده با صادرات ۲۴۴ میلیارد دلار خدمات خلاقانه قرار دارد. جالب این که ایرلند، کشوری که به طور معمول بعنوان کشوری عادی در اروپا شناخته می شود، با ۲۳۱ میلیارد دلار در جایگاه دوم است. در رتبه های بعدی آلمان، ژاپن، فرانسه و دیگر کشورهای توسعه یافته حضور دارند.
نکته قابل توجه این است که در این لیست سهم کشورهای درحال توسعه حدودا ناچیز است. این امر نشان داده است که کشورهای توسعه یافته به شکل جدی روی خدمات خلاقانه سرمایه گزاری نموده اند و الان درحال بهره برداری از آن هستند.
* خدمات خلاقانه شامل چه حوزه هایی می شود؟
این حوزه ها به بخش های مختلفی تقسیم شده اند. در صدر صادرات خدمات خلاق، نرم افزار قرار دارد. برای نمونه، کشور هند توانسته است با تمرکز بر فناوری نرم در بازار جهانی سهم قابل توجهی داشته باشد. جالب است بدانید که صادرات جهانی نرم افزار به ۵۶۹ میلیارد دلار می رسد، اما وقتی سهم کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه را مقایسه نماییم، می بینیم که سهم کشورهای درحال توسعه خیلی کم است. این امر تا حدی به علت ساختار جهانی تولید است؛ بعنوان نمونه، کشورهای درحال توسعه بیشتر مسئولیت تولید محصولات مانند پارچه و لباس را بر عهده دارند، اما طراحی اولیه، ایده پردازی و بازاریابی بازهم در اختیار کشورهای توسعه یافته است.
در مقابل، در عرصه خدمات خلاقانه مانند نرم افزار، مطالعه و توسعه، دانش فنی، تبلیغات، و تحقیقات بازار، کشورهای توسعه یافته پیشرو هستند و این بخش ها را به یک صنعت سودآور تبدیل نموده اند. ازاین رو مشاهده می نماییم که زنجیره ارزش افزوده بین طراحی و تولید به سود کشورهای توسعه یافته تنظیم شده است. حوزه های دیگری نظیر رسانه های صوتی-تصویری و اطلاعات نیز اهمیت بالای ی در ساختار جهانی خدمات خلاق ایفا می کنند.
در دسته بندی کالاهای خلاق، حوزه هایی که بیشترین صادرات جهانی را داشته اند مورد بررسی قرار گرفته اند. بعنوان مثال، طراحی داخلی با صادراتی به ارزش ۱۶۳ میلیارد دلار در جایگاه اول قرار دارد. بعد از آن، جواهرات در رتبه دوم و سپس زمینه هایی مانند مد و لباس، بازیهای ویدیویی، اسباب بازی، موسیقی و هنرهای نمایشی، نشر کتاب، فرش و در نهایت میراث فرهنگی قرار می گیرند.
نکته جالب اینجاست که در بخش طراحی داخلی، کشورهای درحال توسعه برخلاف دیگر حوزه ها پیشتاز هستند. دلیل این موفقیت ممکنست به ماهیت فیزیکی این حوزه ارتباط داشته باشد که کمتر تحت محدودیت های تکنولوژیکی پیشرفته قرار می گیرد.
* در بحث صادرات کالاهای خلاق کدام کشور پیشتاز است؟
اگر بخواهیم به آمار صادرات کالاهای خلاق بپردازیم، در سال ۲۰۲۲ کشور چین با ۲۵۰ میلیارد دلار صادرات در این بخش رتبه اول را به دست آورده است. این رقم نشان دهنده تلاش مداوم و سرمایه گذاری طولانی مدت این کشور در صنایع خلاق است. کشورهایی نظیر آمریکا با صادرات ۴۶ میلیارد دلاری و ایتالیا با صادرات ۳۹ میلیارد دلاری و سپس فرانسه و آلمان در رده های بعدی قرار دارند. جالب این که امارات متحده عربی نیز با درآمد ۱۷ میلیارد دلاری از صادرات کالاهای خلاق، توانسته رتبه دهم را به خود اختصاص دهد.
این آمار بیان کننده این است که کشورهایی مانند چین و سایر رقبا حدودا ۲۰ تا ۳۰ سال زودتر از ما سرمایه گذاری در این عرصه را شروع کرده اند، در حالیکه ما هنوز در شروع مسیر هستیم. اما نکته قابل تأمل این است که با وجود تأخیرها، شروع اقدامات سازمان یافته در این حوزه می تواند منجر به خلق فرصت های جدیدی برای حضور در بازارهای جهانی شود.
طبق بررسی ها، صادرات بخش خدمات خلاقانه امارات متحده عربی نزدیک به ۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ بوده است. وقتی این عدد را در کنار هم قرار می دهیم، مشاهده می نماییم که امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۳ میلیارد دلار از محل صادرات صنایع خلاق درآمد کسب کرده است. البته این موفقیت نتیجه تلاش و سرمایه گذاری های جدی آن کشور بوده است. اگر به روند رشد صادرات آنها نگاه نماییم، می بینیم که از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲، صادرات کالاهای خلاق خودرا از ۹ میلیارد دلار به ۱۷ میلیارد دلار رسانده اند، یعنی نزدیک به دو برابر و با میانگین رشد سالانه ۴۴ درصد.
در مقایسه، خیلی از بخش های ما اگر حتی یک درصد هم رشد کنند، آنرا موفقیت بزرگی می دانیم، در حالیکه در دو سال قبل امارات چنین رشدی را در صنایع خلاق تجربه کرده است.
به عنوان مقایسه دیگر، ویتنام با جمعیتی مشابه ما (حدود ۱۰۰ میلیون نفر) در سال ۲۰۲۳ تولید ناخالص داخلی ای معادل ۴۴۶ میلیارد دلار داشته، در حالیکه این رقم برای ما ۴۶۴ میلیارد دلار بوده است. در شاخص توسعه انسانی نیز وضعیت ما از ویتنام بهتر است. اما نکته مهم اینجاست که ویتنام تنها از محل صادرات کالاهای خلاق در سال ۲۰۲۰ توانسته ۱۴ میلیارد دلار به دست آورد.
متأسفانه، وضعیت فعلی ما در این عرصه بسیار محدود است و مجموع درآمد حاصل از صادرات این بخش بیشتر از ۲ تا ۲.۵ میلیارد دلار نیست؛ آن هم رقمی تقریبی برمبنای تخمین. این مورد نشان دهنده ظرفیت بالایی است که ما می توانیم در این حوزه به دست آوریم؛ به شرط این که برنامه ریزی و سرمایه گذاری مناسبی صورت گیرد.
هدف گذاری کوتاه مدت صادرات صنایع خلاق باید بگونه ای باشد که حداقل به سطح امارات متحده عربی برسیم. بنابراین، می توانیم هدف گذاری خودرا روی ۲۳ میلیارد دلار تنظیم نماییم و اگر از ظرفیتهای بالقوه خود به خوبی استفاده نماییم، این رقم می تواند تا ۴۰ میلیارد دلار نیز افزایش یابد.
* ماموریت اصلی شهر جهانی صنایع فرهنگی چیست؟
مأموریت اصلی این شهر جهانی ایجاد زمینه های موردنیاز برای بهره برداری از ظرفیتهای موجود کشور در عرصه صنایع خلاق است. تمرکز اصلی آن بر صادرات صنایع خلاق، خصوصاً در حلقه پایانی فناوری و نوآوری خواهد بود. شرکت های مستقر در پارک های علم و فناوری کشور یا حتی شرکت های خارج از پارک ها می توانند در حلقه و چرخه صادرات قرار گیرند. مکانیزم این پروسه نیز پیشبینی شده و جزییات آنرا می توان بصورت دقیق بیان نمود.
هند بعنوان یکی از قطب های جهانی در عرصه نرم افزار شناخته می شود و نخستین کشوری است که پیشبینی کرده ایم در این عرصه نقش برجسته تری ایفا خواهد نمود. برای این منظور، پهنه بندی متنوعی را برای استقرار شرکتهای فناور کشورها درنظر گرفته ایم که یکی از آنها مربوط به کشورهایی چون هند است.
اخیراً نیز جلساتی با رایزن های فرهنگی و نمایندگان اعضاء بریکس برگزار شده که برنامه همکاریهای جدیدی را پیشبینی کرده ایم.
یکی از حوزه هایی که در کشور ما ظرفیت بسیار بالایی دارد و می تواند نقشی مشابه گلوله برفی را بازی کند، صنایع خلاق است. اگر بتوانیم این حوزه را به درستی مدیریت نماییم، می توانیم همانند گلوله برفی از بالای کوه آغاز کرده و آنرا به مرور زمان بزرگ تر نماییم با عنایت به ظرفیت ها و پتانسیل های عظیمی که کشور ما دارد—از جمله میراث تاریخی غنی، تمدنی که ما را در بین ده کشور بزرگ جهان قرار داده، و نیروی انسانی تحصیل کرده—این پیش نیازها می توانند بستری مناسب برای توسعه صنایع خلاق فراهم نمایند. همچنین، ذکر این نکته مهمست که حدود ۵۱ درصد از دانشجویان و فارغ التحصیلان ما در رشته های علوم انسانی و هنر فعالیت می نمایند، که این مورد نشان دهنده اهمیت بالای این حوزه در پیشبرد اهداف صنایع خلاق کشور است.
فناوری نرم و صنایع خلاق و فرهنگی، اگر در مقیاس کلان به آنها نگاه نماییم، واقعا به مثابه یک معدن و گنج بی انتها هستند. این صنایع می توانند نقشی اساسی در رشد و توسعه بخش های مختلف اقتصادی ایران ایفا کنند. به نظر من، ما کمی دیر به این حوزه پرداخته ایم. با این وجود، اگر به درستی به آن دقت کنیم، می تواند در طولانی مدت یکی از ارکان اصلی پیشبرد جبهه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران باشد؛ همان جبهه ای که همیشه به دنبال تقویتش بوده ایم. علاوه بر این، این حوزه قادر می باشد قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران را ارتقا دهد.
* حالا ایران در حوزه قدرت نرم چه جایگاهی دارد؟
در رتبه بندی جهانی قدرت نرم کشورها در سال ۲۰۲۴، جایگاه ما در حوزه قدرت نرم شایسته نیست؛ رتبه قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در جهان ۶۲ است. در همین منطقه خلیج فارس، کشورهایی هستند که در جایگاه بسیار بهتری قرار دارند و به رتبه های ۱۰، ۱۲ یا ۱۵ دست یافته اند. در سطح جهانی نیز رتبه های برتر قدرت نرم را عمدتا کشورهایی مثل آمریکا، آلمان و دیگر قدرت های اقتصادی تصاحب کرده اند. البته این رتبه بندی ها هر سال تغییر می کنند، اما بازهم سهم ما دراین میان کم رنگ است.
برای نزدیک شدن به موفقیت در این عرصه، می توانیم از مثال ساده ای الهام بگیریم: پختن نان. اگر تنور به اندازه کافی داغ نباشد، هر نانی که در آن قرار دهیم می سوزد یا از کیفیت مطلوب برخوردار نخواهد بود. اما اگر تنور خوب آماده شود و حرارت لازم را داشته باشد، نتیجه نانی خوش طعم و خوش بو خواهد بود که مورد استفاده قرار می گیرد. به همین ترتیب، برای بهره برداری مطلوب از ظرفیتهای صنایع خلاق و فرهنگی و کسب رتبه مناسب در بخش قدرت نرم در سح جهان، باید زیرساخت ها و شرایط را به درستی فراهم نماییم تا خروجی مطلوب و با ارزشی حاصل شود.
موضوع این است که در این شهر جهانی باید بستری فراهم نماییم که ان شاءالله هر آن چه در آنجا برنامه ریزی می نماییم، نتیجه ای مثبت و مفید بهمراه داشته باشد. البته تحقق این امر نیازمند حمایت های ویژه بوده و صبر و حوصله زیادی می طلبد، برای اینکه ما در این حوزه باید با دقت عمل نماییم.
نکته جالب توجه اینجاست که اگر به کشورهای توسعه یافته نگاه نماییم، می بینیم که آنها توانسته اند با شناسایی چند ابتکار اولیه مهم، مسیر رشد را طی کنند. درست مثل گلوله برفی که از بالای کوه به حرکت درمی آید و با چرخش، بزرگ تر و سنگین تر می شود. این کشورها نیز با تدبیر دانشمندان، بزرگان و اقتصاددانان خود، چنین گلوله هایی را بوجود آورده اند و با تلاش مستمر، آنها را به نقطه اوج رسانده اند. حال از ثمره این تلاش ها بهره مند هستند.
* آیا صنایع خلاق در کشور ظرفیت مناسبی دارد؟
یکی از حوزه هایی که در کشور ما ظرفیت بسیار بالایی دارد و می تواند نقشی مشابه گلوله برفی را بازی کند، صنایع خلاق است. اگر بتوانیم این حوزه را به درستی مدیریت نماییم، می توانیم همانند گلوله برفی از بالای کوه آغاز کرده و آنرا به مرور زمان بزرگ تر نماییم. این توانایی در صنایع خلاق وجود دارد و می تواند تأثیرات بزرگی برای توسعه اقتصادی و کسب درآمدهای صادراتی بهمراه داشته باشد.
همچنین، می خواهم یک مثال ملموس بزنم. وقتی یک هواپیما می خواهد از زمین بلند شود، بیشترین انرژی در همان لحظه اولیه تیک آف مصرف می شود. این پروسه بسیار دشوار است و همه ما هنگام نشست و برخاست هواپیما نوعی اضطراب را تجربه می نماییم. اما پس از اوج گرفتن، شرایط آرام تر شده و همه سفر خودرا با گوش کردن به موسیقی یا استراحت سپری می کنند. دقیقاً همین مثال در مورد انجام کارهای بزرگ نیز صادق است. در ابتدا نیازمند صرف انرژی فراوان هستیم، اما بعد از عبور از آن مرحله، مسیر هموارتر می شود.
برای مثال، پیشرفت امارات نشان دهنده چنین فرآیندی است. در ابتدا چند هسته ایده آل شکل گرفتند؛ سپس با ورود سرمایه گذاران، ساخت هتل ها و رستوران ها، و به کارگیری کارآفرینان، این چرخه تکمیل شد. بنابراین، ما نیز می توانیم از چنین ظرفیت هایی بهره ببریم و تحولی بزرگ را در کسب درآمدهای صادراتی جمهوری اسلامی ایران رقم بزنیم.
با توجه به مطالعاتی که انجام دادیم، به بررسی راهبردهای کلی توسعه اقتصاد صنایع خلاق در ایران پرداختیم. این راهبردها بسیار گسترده هستند، اما چند مورد اصلی که می توان بر آنها تمرکز کرد عبارت اند از: نخست، ایجاد و توسعه شبکه بازارهای داخلی و خارجی، یعنی آخرین حلقه بازاریابی که به حوزه علم و فناوری مرتبط می باشد. نتیجه مطالعات نشان داد که اگر این حلقه مورد توجه و توسعه قرار گیرد و کریدور صادراتی این حوزه شکل بگیرد، نه فقط جریان صادرات تقویت می شود بلکه هنرمندان نیز با انگیزه بیشتری به فعالیت می پردازند.
وقتی هنرمند حس کند که بازار او جهانی است و فقط محدود به ایران نیست، تلاش بیشتری برای تولید آثاری با کیفیت تر و مطابق با نیاز مخاطبان جهانی انجام خواهد داد.
به موازات این اقدامات، باید بر آموزش و توانمندسازی نیز تاکید داشت. ایجاد شبکه ها و نهادهای حمایتی در تهران، استان ها و شهرستان ها ضروریست تا فعالان این حوزه بتوانند قابلیت های خودرا در جهت نیازهای جهانی ارتقا دهند. همینطور، خیلی از تولیدات ما نیازمند استانداردسازی و بسته بندی مدرن هستند؛ برای اینکه استفاده از روش های قدیمی دیگر پاسخگوی نیازهای بازار جهانی نیست.
یکی دیگر از مباحث اساسی که در این عرصه کم کاری شده، برندسازی است. نام ایران باید بگونه ای در بازارهای جهانی مطرح شود که بمحض شنیدن آن، اعتماد و اشتیاق برای خرید محصولات ما ایجاد شود. صنعت فرش ایران نمونه ای از یک برند موفق است که می تواند الگویی برای دیگر بخش های صنایع خلاق فرهنگی باشد.
در کنار این موضوعات، سال قبل طرحی جهت راه اندازی «دهکده فناوری نرم و صنایع فرهنگی و خلاق» تدوین و به شورایعالی انقلاب فرهنگی ارائه شد. هدف اصلی این طرح، ایجاد یک مرکز بین المللی برای صادرات صنایع خلاق بود که بتواند نقطه اتصال تولیدات فرهنگی ایران با جهان باشد. پیشبینی ما این است که چنین دهکده ای می تواند ظرفیتهای گسترده ای را هم برای صادرات و هم برای تعاملات فرهنگی با کشورهایی که قرابت تاریخی و فرهنگی با ایران دارند فراهم آورد.
حتی می توانیم این مرکز را به یک هاب منطقه ای و بین المللی تبدیل نماییم. منظور از هاب همان نقطه مرکزی ارتباطات بین المللی است؛ جایی که مانند توپی در مرکز یک چرخ دوچرخه عمل می کند و تمام تعاملات به آنجا متصل می شود.
مشابه این رویکرد را قبلاً امارات عملی کرده است و خیلی از کشورهای همسایه، همچون ایران، صادرات خودرا بوسیله آن انجام می دهند. با عنایت به ظرفیت ها و مزیت های فرهنگی و جغرافیایی ایران، ما نیز این امکان را داریم که چنین مرکزی را برای منطقه ایجاد نماییم و از آن بهره مند شویم.
ما در طراحی دهکده فناوری و صنایع فرهنگی و خلاق، طرح اولیه را در اواخر سال ۱۴۰۲ تهیه کردیم و به شورایعالی انقلاب فرهنگی ارسال کردیم. تا بررسی شود. در ابتدا چند پهنه مختلف برای این دهکده پیشبینی کرده بودیم. این پهنه ها شامل قسمتهایی از اقتصاد گردشگری، اقتصاد فرهنگ، اقتصاد هنر و اقتصاد دیجیتال بودند. حوزه هوش مصنوعی نیز در یکی از این بخش ها قرار داشت.
یکی از اهداف اصلی ما این بود که این دهکده جنبه محلی داشته باشد، یعنی فضای آن نه فقط برای فروش بلکه به صورتی مشابه تجاربی باشد که در دیگر نقاط جهان نیز اجرا شده است. همین طور به دنبال ایجاد گردشگری خلاق برمبنای چهار اقلیم ایران بودیم. برای نمونه، ایده این بود که یک توریست تهرانی یا شهرستانی که به دهکده فناوری و صنایع فرهنگی و خلاق رفته، بتواند با اقلیم های مختلف ایران به گونه ای فناورانه در آنجا آشنا شود.
در طرح اولیه، اقلیم گرم و مرطوب برای نواحی جنوب، اقلیم معتدل و مرطوب برای مناطق شمالی، اقلیم سرد و خشک برای نواحی غربی، و اقلیم گرم و خشک برای بخش شرقی کشور پیشبینی شده بودند. این تقسیم بندی ها برمبنای خاصیت های جغرافیایی و فرهنگی هر منطقه انجام شده بود و تلاش داشتیم با نگاهی مدرن و مبتنی بر فناوری، هویت این اقلیم ها را به نمایش بگذاریم.
در سال ۲۰۲۰، کل صادرات صنایع خلاق در جهان، شامل خدمات و کالا، حدود ۱۵۰۰ میلیارد دلار بوده است. این عدد در سال ۲۰۲۲ به ۲۰۰۰ میلیارد دلار رسیده است تمام مراسم ها و مذاهب، با تمامی مراسم ها، سنت ها، و لباس های خاصشان در این رویداد حضور خواهند داشت و در بخش های مختلف به معرض نمایش گذاشته می شوند. یکی از قسمتهایی که در آن پیشبینی کرده بودیم، فضایی است برای ارائه و فروش کالاها و خدمات در رابطه با حوزه صنایع فرهنگی و خلاق. همین طور پلت فرم های داخلی که در حوزه صادرات صنایع خلاق فعالیت می نمایند نیز در اینجا جایگاه خودرا خواهند داشت تا بتوانند کمک و حمایت لازم را دریافت نمایند. قسمتی دیگر برای شرکت های فناور داخلی اختصاص داده شده است.
علاوه بر این، محلی را برای استقرار شرکت های فناوری خارجی نیز درنظر گرفته ایم. اولویت اختصاص این فضا به کشورهای همسایه، اعضاء گروه بریکس که اخیراً ایران نیز به آن پیوسته، کشورهای عضو همکاریهای اکو، و همین طور کشورهای مسلمان است. این تقسیم بندی بصورت لایه لایه انجام شده است.
برای شرایط آینده، پیشبینی کرده ایم که اگر تحریم ها روزی برداشته شوند، خیلی از شرکت های بزرگ جهانی بتوانند در این فضا نقش آفرینی کنند. ضرورتی ندارد که تمامی این شرکتها از آمریکا یا اروپا باشند؛ کشورهای دیگری نیز وجود دارند که امکان همکاری و تبادل تجربیات با آنها فراهم خواهد بود. بخشی را برای نهادهای مالی و سرمایه گذاری داخلی و خارجی اختصاص داده ایم تا بتوانند به صورت مشترک با شرکت های حاضردر این فضا همکاری کنند.
همچنین بخشی نمایشگاهی پیشبینی شده که درباره ی جزییات آن بعداً توضیحات بیشتری ارائه خواهد شد. طرح جامع این پروژه در دی ماه سال قبل (۱۴۰۲) به شورایعالی انقلاب فرهنگی ارسال شد. در آن زمان، رییس جمهور پیشین نیز در بحث های مختلفی که برگزار شد، حضور داشت. عاقبت با عنایت به ظرفیتهای موجود ایران، توان بالقوه صادراتی کشور، و خلأهای شناسایی شده در این عرصه، تصمیم گرفته شد نامِ این طرح از "دهکده" به "شهر جهانی نوآوری و فناوری" تغییر کند تا بیشتر با مقاصد و اهداف گسترده آن تناسب داشته باشد
این مطلب دست و هنر مورد پسنده؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب دست و هنر مرتبط
نظرات کاربران دست و هنر در مورد این مطلب