رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی:
شعر بیدل نشان دهنده قدرت و عظمت زبان فارسی است
دست و هنر: حداد عادل در پنجمین كنگره بین المللی عرس بیدل دهلوی، بیدل شناسی را كار دشوار و در عین حال لذت بخشی خواند و اظهار داشت: شعر بیدل در اوج تعالی و نشانه قدرت زبان فارسی است.
به گزارش دست و هنر به نقل از مهر، غلامعلی حداد عادل در «پنجمین كنگره بین المللی عرس بیدل دهلوی» كه امروز (۱۴ تیرماه) در كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان برگزار شد، اظهار داشت: بیدل در چهل سال اخیر به مردم معرفی شده و من در مقاله ای با عنوان «آشتی با بیدل» به این مورد اشاره كرده ام كه ما در سرآغاز بیدل شناسی در عصر خودمان قرار داریم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: بیدل شناسی كار بسیار دشوار و در عین حال لذت بخش و پرثمری است. بیدل حدود صدهزار بیت شعر گفته و بررسی اشعار او، مصداق همین بیت است كه «با صدهزار جلوه بُرون آمدی كه من با صدهزار دیده تماشا كنم تو را»، اما چه كسی است كه در روزگار معاصر با صدهزار دیده به جلوه های شعری بیدل تماشا كند كه هم به لحاظ مضمون و هم به لحاظ صورت در اوج زیبایی است، نگاه كند؟
حداد عادل ابتدا به خصوصیت های ممتاز شعر بیدل از لحاظ مضمون و محتوا اشاره و بیان كرد: شعر بیدل در اوج تعالی است، انگشت اشاره او به سمت آسمان است، او مطلق پسند و مطلق پرست است و اشعار او سرشار از نیاز و نیایش، كشش و كوشش و زیبایی است. در شعر او انسان مطرح است، اما نه انسان بی خدا یا ایستاده در برابر خدا. شعر او حكایت انسان باورمند به خداست. عشق، بقا و فنا را در اشعار بیدل می توان یافت. ابیات او به تبیین رابطه انسان با خدا و هستی مطلق، همینطور رابطه انسان با جامعه و طبیعت می پردازد. به عبارتی ما «باشندگی» را در شعر بیدل لمس می نماییم و با طرز تفكری بسیار عمیق و دقیق روبرو هستیم.
این پژوهشگر و استاد دانشگاه تصریح كرد: با خواندن اشعار بیدل می توان به اسرار و معانی بسیار پیچیده دست یافت، بی جهت او را ابوالمعالی نگفته اند. ما كمتر شاعری را می شناسیم كه قدرت فكر و ظرفیت اندیشه بیدل را داشته باشد. همینطور قدرت تخیل در او بسیار بالاست تا آنجا كه وقتی شعر بیدل را می خوانیم و به قوه تخیلش پی می بریم، نظرات او را می توانیم همسنگ نظرات ریاضیدان ها بدانیم و با ریاضیدان ها مقایسه كنیم؛ تا آنجا كه اگر قدرت اندیشه و تخیل بیدل به سمت علوم طبیعی گرایش پیدا می كرد، به نظریات حیرت آوری در زمینه ریاضیات و فیزیك دست می یافت.
وی در بخش دوم سخنان خود به زیبایی لفظ و صورت در شعر بیدل اشاره و بیان كرد: شعر قابل تعریف نیست و كسی نمی تواند آن را به صورت منطقی تبیین و تفسیر كند؛ از این رو می گویند شعر همان چیزی است كه شاعران تعریف می كنند. این مرزشكنی ها و ساختارشكنی ها در شعر بیدل بسیار است؛ حتی بیشتر از شاعران دیگر. او از همه قواعد فلسفی و منطقی عبور می كند. تضاد، تناقض، وجود، عدم، هستی، نیستی، كفر و ایمان را در هم می پیچید، اما حاصل كار او بی معنا نیست و خواننده با بیدل احساس یگانگی می كند. به عبارتی بیدل تنها ویرانگر نیست، بلكه بنایی می سازد كه به همه آن ویرانه ها می ارزد و این جاذبه و جادوی بیدل است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فهم و درك شعر بیدل را نیازمند صبوری دانست و اضافه كرد: برای درك شعر او باید تحمل و تأمل داشت و زبان شعر او را به دست آورد؛ همانطور كه هركس از هر نوع موسیقی در ابتدای امر لذت نمی برد. بیدل كلیدواژه هایی دارد كه برای درك شعر او باید به آن كلیدواژه ها توجه كرد و استاد دكتر محمدرضا شفیعی كدكنی كه بی شك از بهترین و اولین بیدل شناسان در ایران است، در كتاب «شاعر آیینه ها» به این كلیدواژه ها اشاره نموده است.
وی خاطرنشان كرد: «آب، آهو، آیینه، آیینه خانه، اشك، برق، تصویر، حباب، ساغر، رنگ، شكست رنگ، طاووس، عنقا، گرداب، محیط و مد» كلیدواژه های شعر بیدل هستند كه استاد شفیعی كدكنی در «شاعر آیینه ها» به آن اشاره كرده و به اعتقاد من، «حباب» در شعر بیدل جایگاهی شبیه به «نی» در شعر مولانا دارد و همان گونه كه نی با درون تُهی بودن خود، معرف فَر و فنای انسان است و وقتی با لب های گویا، یكی می شود، از بی نوایی به نوا می رسد، حباب هم یك صورت ظاهر دارد، ولی در باطن همچون نی تُهی است و عمر كوتاهش، نشانه گذارا بودن فرصت های ما در این دنیاست. همینطور حباب با فانی شدن دوباره به دریا برمی گردد؛ همچون نی كه آرزوی بازگشت به نیستان را در سر می پروراند.
حداد عادل گفته های خویش را این گونه ادامه داد كه باید از بیدل پرسید «چه شد زبان فارسی را انتخاب كردی؟» چون كه زبان مادری بیدل، زبان فارسی نیست، اما چگونه است كه یك غیر فارسی زبان آنچنان بر زبان فارسی مسلط می گردد كه پیچیده ترین مفاهیم را در قالب الفاظی خوش آهنگ، جاودانه می كند. ما با خواندن شعر بیدل به قدرت و عظمت زبان فارسی پی می بریم، چون كه این زبان به بیدل امكان گفتن از معانی و مفاهیم مورد نظر خویش را داده و حتی اقبال لاهوری هم در دورانی كه استعمار انگلیس همه توان خویش را صرف برچیده شدن زبان فارسی از شبه قاره می كرده، با زبان فارسی شعر گفته است و ابیاتی كه اقبال به زبان فارسی سروده، دو برابر اشعاری است كه به اردو گفته است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اینكه قدم های اولیه برای شناخت بیدل در ایران برداشته شده است، اظهار داشت: در زمینه بیدل شناسی هم فضل تقدم و هم تقدم فضل با استاد محمدرضا شفیعی كدكنی است كه با كتاب پرارزش «شاعر آیینه ها»، این راه را گشوده است. بعد از او، سید حسن حسینی و محمدكاظم كاظمی تلاش بسیار برای شناخت بیدل كرده اند و من خوشحالم كه ما ایرانیان در آغاز مسیر پرپیچ و خم و در عین حال لذت بخش بیدل شناسی هستیم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب