آندره مالرو، نویسنده ای که تمدن ایران را ستود
دست و هنر: آندره مالرو، مجذوب تمدن ایران و شیفته بناهای تاریخی اصفهان شد. او و همسرش در مسافرت سوم یک سال در ایران می مانند و دیگر نمی توانند از این سرزمین که تمدنش به نظر مالرو یکی از بزرگترین تمدن های جهان است دل بکنند.
به گزارش دست و هنر به نقل از ایسنا، آندره مالرو نویسنده، نظریه پرداز هنر و سیاست مدار برجسته فرانسوی بود که در سال ۱۹۰۱ به دنیا آمد و در سال ۱۹۷۶ از دنیا رفت. او یکی از تاثیرگذارترین نویسندگان و اندیشمندان قرن بیستم فرانسه بود و آثار او همچنان در حوزه ادبیات و هنر باارزش به شمار می آیند.
آثار مالرو به طور معمول بر محور مطالبی مانند مبارزه، آزادی، انسان گرایی و دنیای مدرن تمرکز دارند. او همین طور از تجربه های واقعی خود، مانند شرکت در جنگ های داخلی اسپانیا و مقاومت فرانسه در جنگ جهانی دوم، الهام می گرفت. مالرو علاوه بر نویسندگی، در حوزه سیاست هم فعال بود و در دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ به عنوان وزیر فرهنگ فرانسه خدمت کرد. وی در این مقام تلاش بسیاری برای حفظ میراث فرهنگی فرانسه کرد و پروژه های بزرگی را برای توسعه هنر و فرهنگ در فرانسه به اجرا درآورد. مالرو همین طور در فلسفه هنر و نظریه هنر نیز تبحر داشت و کتاب هایی مانند «صدای سکوت» را منتشر نمود که در آن به تحلیل عمیقی از هنر و نقش آن در زندگی انسان پرداخت. به مناسبت زادروز این نویسنده مروری داشته ایم بر یکی از کتاب های مهم او یعنی «ضد خاطرات» که با ترجمه رضا سیدحسینی و ابوالحسن نجفی در انتشارات خوارزمی انتشار یافته است.
زندگی آندره مالرو را می توان به دو بخش تقسیم کرد. زندگی قبل از جنگ جهانی دوم و زندگی پیش از آن. در زندگی قبل از جنگ جهانی ما با یک ماجراجوی به تمام معنا مواجه هستیم. مالرو عطشی برای کشف دنیای ناشناخته داشت و به این علت دست به سفرهای متهورانه ای پر از ماجراهای عجیب و غریب زد.
مالرو دوره تحصیلات خودرا در مدرسه زبان های شرقی پاریس به آموختن زبان فارسی گذراند. سپس به گروه نقاشان کوبیست و نویسندگان سورئالیست که در کافه ها و نمایشگاه های خیابان های پاریس جمع می شدند پیوست و زندگی مستقلی دور از خانه و خانواده اش در پیش گرفت.
استعداد نویسندگی در او خیلی زود شکوفا شد. کتاب های «ماه های کاغذی» و «قلمرو فارفلو» را در این زمان نوشت و به بحران فرهنگ غرب پرداخت. در این زمان تصمیم می گیرد برای آشنایی با آثار هنری به خاور دور سفر کند و از همین سفر، زندگی ماجراجویانه مالرو شروع می شود. اول به کامبوج رفت، در آنجا هنرهای تجسمی آنها را دید و برای یافتن معبدهای فراموش شده راهی جنگل های بکر شد. اقامت وی در سرزمین هندوچین که در آن زمان مستعمره فرانسه بود مالرو را با مسائل دیگری همچون ظلم و استعمار و فقر و رنج مردم مستعمرات آشنا کرد. این شد که در مسافرت بعدی به این دیار بدنبال پیوستن به نهضت ضد استعماری و انتشار روزنامه هندوچین بود. او خود شخصاً در برنامه ریزی اعتصاب ها و تظاهرات کارگری و قیام مردم استعمارزده نقش رهبر و هماهنگ کننده را به عهده گرفت. آشنایی با فرهنگ شرق، معایب ارزش های معنوی غرب را که متکی بر فردپرستی است برای او نمایان کرد و اولین کتاب مهم خود به نام «وسوسه غرب» را منتشر نمود.
در سال ۱۹۲۹ مالرو به همراه همسرش باردیگر عازم شرق شدند. این دفعه با راه آهن به شوروی و قفقاز رفتند و از آنجا خودرا به ایران رساندند. مالرو مجذوب تمدن ایران و شیفته بناهای تاریخی اصفهان شد. این سفر سه بار تکرار شد و در مسافرت سوم یک سال در ایران می مانند و دیگر نمی توانند از این سرزمین که تمدنش به نظر مالرو یکی از بزرگترین تمدن های جهان است دل بکنند. بعد از آن به افغانستان و هند و سنگاپور و چین هم سفر می کنند.
تجربه های مالرو در هندوچین و چین الهام بخش سه رمان معروف او یعنی «فاتحان»، «جاده شاهی» و «سرنوشت بشر» شدند که کتاب آخر برنده جایزه گنکور هم شد. مالرو در ۳۲سالگی به عنوان یکی از نویسندگان برجسته فرانسه و اروپای غربی شناخته شده بود.
او حتا یکبار با یکی از دوستانش بدنبال کشف پایتخت کهن ملکه سبا بر فراز صحراهای عربستان پرواز کرد و حتا بر اثر طوفان و گردوغبار نزدیک بود هواپیمایشان سقوط کند که در نهایت از حادثه جان سالم به در برد.
بخش دوم زندگی مالرو از زمان ظهور هیتلر و آلمان نازی شروع می شود. از سال ۱۹۳۳ که هیتلر زمام حکومت آلمان را به عهده گرفت، مالرو مصمم و با صدای بلند با فاشیسم مبارزه کرد. خیلی از روشنفکران آن زمان ساکت بودند و تماشا می کردند، اما مالرو فاشیسم را خطر اصلی می دانست، کمونیست نبود اما حاضر بود برای مبارزه با فاشیسم در جبهه سرخ ها باشد. چندبار به مسکو سفر و در کنگره نویسندگان شوروی شرکت کرد. در پاریس در پشت میز خطابه مشت های خودرا محکم به میز می کوبید و تظاهرات عظیم خیابانی به راه انداخت. در سال ۱۹۳۵ داستان «عصر تحقیر» را منتشر می کند و فجایع زندان ها و اردوگاه های آلمان هیتلری را که در حقیقت چند سال بعد رخ می دهد پیش بینی می کند. در مجمع بین المللی نویسندگان برای دفاع از فرهنگ در سخنرانی خود این طور می گوید: «آنچه شما تمدن می نامید در حقیقت غربزدگی است... ببینید کدام کشورها زودتر تمدن شما را پذیرفته اند؟ همان هایی که مستقیماً زیر سلطه شما نیستند... هنگامی که مارکوپولو در چین شهرهایی را می بیند که بالاتر از یک میلیون جمعیت دارند شهر ونیز از چشمش می افتد. در قرن شانزدهم دربار شاهان فرانسه در قبال دربار شاهان ایران چه وزنی دارد؟ پاریس هنوز مجموعه اشفته ای از کوچه ها و پس کوچه هاست و حال آنکه در همان زمان معماران ایرانی خیابان های بزرگ اصفهان را با چهار ردیف درخت طرح می کنند و میدان شاه اصفهان را می سازند که به بزرگی میدان کنکورد است...»
مالرو از سال ۱۹۴۲ با نهضت مخفی «مقاومت فرانسه» همکاری داشت و در سال ۱۹۴۳ رسما به این نهضت می پیوندد و با ۲۰۰۰ چریک نهضت مقاومت را در سرتاسر جنوب غربی فرانسه رهبری می کند. یک دفعه به دست گشتاپو می افتد و شکنجه می شود. پس از آن که آلمانی ها تولز را ترک می کنند او از زندان آزاد می شود و باردیگر به جنگ می پیوندد. شهر دانماری را آزاد می کند و تا نزدیک پایان جنگ جهانی دوم به نبرد با آلمان ادامه می دهد. پس از جنگ او سفرهای خود به شرق را باردیگر از سر می گیرد و باز به ایران سفر می کند.
در سال ۱۹۶۵در جریان یکی از سفرهایش به فکر نوشتن کتاب «ضد خاطرات» می افتد. اما این کتاب شبیه باقی کتب خاطرات به شرح اتفاق های زندگی او محدود نیست. مالرو در توضیح نام این کتاب می نویسد: «من این کتاب را ضد خاطرات می نامم برای اینکه پاسخگوی پرسشی است که خاطرات مطرح نمی کند و به پرسش هایی که خاطرات مطرح می کند پاسخ نمی دهد.»
مالرو در این کتاب قصد ندارد رازهای مگوی خودرا فاش کند و زندگی خصوصی اش را چون سفره ای در مقابل خواننده بگسترد. بدین سبب نه اعترافات می نویسد و نه حتی خاطرات. بدین سبب «ضد خاطرات» در وهله اول اندیشه هایی است درباره ی انسان در جهان. بخش ها و فصل های کتاب برخلاف شیوه رایج در کتاب های خاطرات به ترتیب زمان وقوع حوادث تنظیم نشده است و بدین جهت برای راهنمایی خوانندگان بالای هر فصل به طور معمول دو تاریخ می گذارد، اولی تاریخ وقوع حوادث و دومی تاریخ نوشتن آنست. خود مالرو کتاب ضد خاطرات وامید را بهترین آثار خود می دانست.
این کتاب نخستین بار در سال ۱۳۶۳ منتشر گردید. مترجمان این اثر رضا سیدحسینی و ابوالحسن نجفی در مقدمه این کتاب درباب ترجمه این اثر نوشته اند: «در ترجمه این کتاب همه کوشش ما مصروف بر این بوده است که سبک نویسنده را -تقریباً بی افزایش یا کاهش- به شکلی برگردانیم که چندان از روال زبان فارسی به دور نباشد و فهم مطلب دشوارتر نشود. نمی گوییم که در این کار موفق شده ایم اما این را می دانیم که ترجمه خوب لزوماً ترجمه روان نیست: ترجمه ای است که در عین رعایت اصول و موازین زبان مترجم بتواند رنگی از زبان و فرهنگ کشور نویسنده را نیز تا اندازه ای در خود منعکس کند...».
نکته جالب این که کتاب مهم دیگر مالرو یعنی «امید» نیز قرار بوده توسط همین دو مترجم بزرگ کشورمان ترجمه شود، اما به دلایلی از میانه راه ابوالحسن نجفی از ترجمه منصرف می شود و تمام کار را به رضا سیدحسینی می سپارد. در زیر نامه ای که با خط او برای انتشارات خوارزمی ارسال شده را می بینید که برای نخستین بار منتشر می شود:
کتاب «ضد خاطرات» روایتی خواندنی و اثرگذار از نویسنده ای است که سودای جهانی بدون برده و بردگی را داشت و معیار او برای انسانیت نه زندگی در جغرافیایی غربی کره زمین، بلکه اندیشه و فرهنگ و تمدن بود.
منبع: dastohonar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب