۱۷ مرداد روز خبرنگار
خبرنگار حلقه میانی مردم و مسؤلان
به گزارش دست و هنر، در تقویم کشورمان ۱۷ مرداد «روز خبرنگار» است، روزی که شهید «محمود صارمی» در روایت مظلومیت مردم افغانستان به همراه نُه نفر از دیپلمات های کشور به شهادت رسید، بر همین مبنا در این گزارش به جایگاه خبرنگاری در کشور و وظایف آن پرداخته ایم، همینطور بر ضرورت استفاده از ظرفیتهای مردمی تاکید کرده و چهره واقعی مدعیان آزادی بیان را تشریح کرده ایم.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، ۲۶ سال پیش در چنین روزی، «محمود صارمی» خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(ایرنا) و مسئول دفتر این خبرگزاری در مزارشریف افغانستان، همراه با برخی از اعضای کنسولگری ایران در این شهر به دست عوامل گروه طالبان به شهادت رسیدند. بعد از آن ۱۷ مرداد توسط شورای فرهنگ عمومی کشور به عنوان «روز خبرنگار» نامیده شد و هر سال در این روز بمنظور گرامی داشت یاد و خاطره آن شهید والامقام و تقدیر و تشکر از زحمات جامعه رسانه یی کشور، مراسم مختلفی در سراسر کشور برگزار می گردد.
شهادت در راه روایت مظلومیت
شهید محمود صارمی، در خرداد ۱۳۴۷ در شهرستان بروجرد و در خانواده ای مذهبی دیده به جهان گشود. وی تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در مدرسه شهید باهنر بروجرد گذراند و دوران متوسطه را در دبیرستان حضرت رسول(ص)، در رشته علوم انسانی، با موفقیت پشت سر گذاشت. شهید صارمی همراه با تحصیل، به سبب علاقه شدید به ورزش کاراته، در این رشته ورزشی نیز فعالیت خودرا شروع کرد و در فاصله کوتاهی، با گذراندن دوره های مختلف، موفق به دریافت کمربند مشکی و کارت مربیگری شد. وی در سال ۱۳۶۷ در کنکور سراسری رشته علوم انسانی شرکت کرد و در دانشگاه تهران پذیرفته شد. وی دوران تحصیلات دانشگاهی خودرا در سخت ترین شرایط زندگی و با کارکردن برای امرار معاش و تامین هزینه های تحصیل و زندگی، به انتها رساند. شهید صارمی در دوران تحصیلات دانشگاهی، بوسیله بسیج دانشجویی دانشگاه تهران به جبهه های کردستان، حلبچه و جنوب خرمشهر اعزام شد و ۱۴ ماه در این جبهه ها، در کنار دیگر رزمندگان اسلام، به دفاع از نظام جمهوری اسلامی و تمامیت ارضی کشور پرداخت.
شهید محمود صارمی در سال ۱۳۷۱ بعد از گرفتن مدرک کارشناسی، به استخدام سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(ایرنا) درآمد و به عنوان کارشناس متون خبری، فعالیت خودرا شروع کرد. او با پشتکار فراوان، حین اشتغال در خبرگزاری، تحصیلاتش را در مقطع کارشناسی ارشد ادامه داد و در سال ۱۳۷۴ موفق شد مدرک کارشناسی ارشد خودرا از دانشگاه شهید بهشتی در رشته جغرافیای انسانی با گرایش روستایی دریافت کند.
وی در ۲۶ دی سال ۱۳۷۵، به عنوان مسئول نمایندگی خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(ایرنا)، راهی افغانستان شد و در صورتیکه این کشور درگیر جنگ های داخلی بود، این مسئولیت خطیر را قبول کرد. شهید محمود صارمی به خوبی می دانست در این سرزمین آشوب زده، خطر به اسارت درآمدن و حتی شهادت وجود دارد؛ اما حسب وظیفه، رسالت و تکلیف، این راه را انتخاب نمود. او با تنها سلاحش که ایمان و قلمش بود، در آن وضعیت بحرانی کشور مصیبت زده افغانستان، توانست مظلومیت مردم ستم دیده، زجر کشیده و بی دفاع، خصوصاً شرایط ناگوار مردم مزارشریف و جنایت گروهک متحجر طالبان را بطور صریح و کامل، به گوش جهانیان برساند.
شهید صارمی در کمترین زمان ممکن و ۳ روز پیش از سقوط شهر مزارشریف، خبر قتل عام زنان، مردان و کودکان بی گناه را به ایران و سرتاسر جهان مخابره کرد. اما پس از آن شنبه سیاه (۱۷ مرداد سال ۱۳۷۷)، دیگر کسی نبود تا خبر شهادت او و ۹ دیپلمات غریب و بی گناه را که در زیرزمین کنسولگری ایران، با بی رحمی تمام توسط نیروهای طالبان به رگبار بسته شده بودند، به سرتاسر دنیا مخابره کند.
خبرنگار حلقه میانی مردم و مسئولان
«حجت الاسلام محمد عبادی زاده» امام جمعه بندرعباس سال گذشته(۱۴۰۲) به مناسبت روز خبرنگار در خطبه های نماز جمعه این شهر اظهار داشت: «خبرنگاران به عنوان حلقه میانی مردم و مسئولان، معضلی از جامعه را با نگاه خود پیدا و منتقل می کنند تا مسئولان نسبت به آن آگاه شده و برای حل آن تلاش کنند، این درست نیست که برخی مسئولان با آنان برخورد قضایی کنند، برای اینکه که این قشر منافعی از بیان مسائل و مشکلات مردم ندارند و با دلسوزی به مسائل نگاه می کنند.»
وی افزود: «خبرنگاران بسیاری ناملایمات را به جان می خرند تا حقایق را بازگو کنند، جاهایی هم ممکنست خطا کنند که این طبیعت انسان است، همانطور که ما مسئولان ممکنست خطا نماییم، خبرنگاری کار سختی است و خبرنگاران گاهی خطراتی به جان می خرند تا حقایق را بیان کنند که به آنان خدا قوت می گویم.»
نماینده ولی فقیه در هرمزگان اشاره کرد: «به خبرنگاران هم سفارش می کنم که، سبب ایجاد سوءظن و تشویش نشوید و از حرف های نادرست و از شایعه سازی و تخریب آبروی مردم به بهانه افشاگری پرهیز کنید که این ها جزء اصول اخلاقی خبرنگاری است.»
در همین رابطه، مقام معظم رهبری اول مرداد سال ۹۸ در دیدار با تعدادی از دانشجویان به اهمیت کارکردی جریان حلقه های میانی اشاره کردند و فرمودند: «بیانیّه ی گام دوّم یک ترسیم کلّی از گذشته، حال و آینده ی انقلاب بوده و یک تصویرسازی کلّی شده راجع به مسائل اصلی انقلاب است، که چهار نقطه ی به اصطلاح اصلی در این بیانیّه مورد تاکید است:
نقطه اوّل «عظمت حادثه ی انقلاب» است که خیلی ها به این توجّه نمی کنند و خواستیم به این توجّه بشود؛
نقطه دوّم «عظمت راه طی شده و کارکرد انقلاب تا امروز» است که بررسی آن نقطه ی مقابل حرف کسانی است که می گویند، انقلاب نتوانسته کارکردی از خودش نشان بدهد؛
نقطه سوّم «عظمت چشم اندازی که باید به آن برسیم» است که ما به کجا می خواهیم برسیم، می خواهیم چه کار نماییم، هدف ما کجا است؛
نقطه چهارم «عظمت نقش نیروی جوان متعهّد» است، عظمت نقش این قشر بر این است که جوان متعهّد ما در راه رسیدن به چشم انداز موردنظر قرار دارد.»
ایشان بر وظایف جریان حلقه های میانی تاکید نمودند و افزودند: « با عنایت به بیانیه گام دوم در هر مقطعی راهکارهای عملی لازم است. در هر مقطعی از زمان راهکارهای عملی موردنیاز است و برای یک حرکت عمومی به بررسی این چهار نقطه نیازمندیم، تبیین این موارد به ذهن فعّال و زبان گویا نیاز دارد، احتیاج دارد به هدایت، تمرکز، پیگیری، فعّالیّت پی درپی و لحظه به لحظه برای اینکه بتواند این کاروان عظیم جامعه را و مهم تر از همه جوان های جامعه را به پیش ببرد، این کارِ چه کسی است؟ این تمرکز، ایجاد برنامه ی کار، پیدا کردن راه حل، ارائه ی راه حل، برنامه ریزی، به عهده ی چه کسی است؟ این به عهده ی جریان های حلقه های میانی است.»
"شهروند خبرنگاری"، تجلی رسانه های مردمی
باتوجه به اهمیت حلقه های میانی و افزایش مرجعیت رسانه ای در رسانه های اجتماعی، می توان نقش مردم را در عرصه خبرنگاری پررنگ کرد و در قالب «شهروند خبرنگاری» بستر خبرنگاری را به عموم جامعه ترویج داد. در همین راستا آگاهان رسانه ای، شروع فعالیت گسترده شهروند خبرنگاری را بعد از اعتراضات «وال استریت» در سال ۲۰۱۱ عنوان می کنند، این حرکت بعد از وقایع بهار عربی در کشورهای خاورمیانه گسترش یافت، اما گروهی دیگر، شروع کارهای خبرنگاری شهروندی را به حملات یازدهم سپتامبر ربط می دهند، در حقیقت اولین فردی که این واقعه را گزارش داد، خبرنگار نبود، بلکه شهروندی بود که در نزدیکی این واقعه قرار داشت و از آن مطلبی را منتشر نمود.
کارشناسان رسانه ای، ضعف رسانه های جریان اصلی را عمده ترین دلیل ایجاد شهروند خبرنگاری عنوان می کنند. خیلی از رسانه های جریان اصلی، به سبب گرایشات سیاسی از زمان ایجاد تا حالا در پخش و نشر خبرها دارای برخوردهای گزینشی، سلیقه ای، سیاسی، دید مادی و اقتصادی بوده اند، همین دلیلهای باعث شده است تا مردم دست به کار شوند و در نشر و پخش اخبار پیرامون شان انتظار رسانه ها و خبرنگاران را نکشند و در این راستا، وسایل جدید ارتباطی و هوشمند نیز به این حرکت سرعت بخشید و خبرنگاری شهروندی روز به روز جایگاه ویژه ای پیدا کرد، اما نباید غافل شد که این نوع تولید محتوا در بیشتر اوقات کارشناسی نبوده و نیازمند تزریق سواد رسانه ای به این ساختار خبری است.
از مهم ترین و بزرگ ترین مزایای خبرنگاری شهروندی، تقویت روند مردم سالاری و دموکراسی است. در کشورهایی که نظم دموکراسی حاکم است، مردم از یک سلسله آزادی های اجتماعی برخوردار می باشند و از آن جایی که حق انتخاب دولت را دارند، از حق اعتراض و انتقاد در مقابل مسئولان حکومتی نیز برخوردار می باشند. مردم عمدتا انتقادشان را بوسیله رسانه های اجتماعی به گوش مسئولان می رسانند و حکومت را متوجه مسئولیت ها و ملزم به کارهای اصولی و قانونی می کنند، البته روزنامه ها و خبرگزاری های جریان اصلی هم کمک شایانی به مطالبات مردمی می کنند اما این روند باید به کمک مردم تقویت شود.
چگونه خبرنگار خوبی باشیم
باتوجه به مطالب مذکور، هر فعال فضای مجازی می تواند با تاکید بر تخصص علمی و سواد رسانه ای خود، به کنشگری در عرصه خبرنگاری و رسانه بپردازد، البته این امر نیازمند آموزش های خاصی است و باید مهارت های ذیل را سرلوحه کار خود قرار دهد.
الف. مدیریت زمان و سرعت: خبرنگاران به طور معمول با برنامه زمانی فشرده کار می کنند، یعنی نیاز دارند که متن خودرا پیش از خبرنگار یا روزنامه دیگری بنویسند و منتشر کنند. آنها باید بتوانند حقایق را جمع آوری کنند، درباره ی آنها تحقیق کنند و در مدت زمان کمی آنرا بنویسند. داشتن این مهارت برای یک خبرنگار بطورکامل مهم است. هم چنین مهارت هایی مانند سازمان دهی، مدیریت پروژه و وقت شناسی هم مستقیم با مفهوم مدیریت زمان در ارتباط هستند.
ب. ارتباطات: مهارت های ارتباط کلامی به هر خبرنگاری کمک می نماید تا اطلاعاتی را که از شاهدین دریافت می کند، به خوبی تفسیر کند. مهارت های ارتباطی قوی هم چنین می تواند به ساختن روابط و شبکه های فردی او کمک نماید. مهارت ارتباطی نوشتاری هم برای برنامه ریزی مصاحبه ها و تهیه گزارش خبرنگاران، لازم است.
پ. پژوهش: خبرنگاران به طور معمول برای انجام وظایف خود نیاز به انجام تحقیق و پژوهش دارند. آنها می توانند اطلاعات موردنیاز خودرا بوسیله منابع عمومی، پایگاه داده ها یا منابع چاپی پیدا کنند. مهارت های توسعه یافته تحقیقاتی به هر خبرنگاری کمک می نماید که بداند از چه اطلاعاتی استفاده نماید، آن اطلاعات را از کجا و با یک منبع خاص چگونه دسترسی پیدا کند.
ت. نوشتن: مهارت ویژه و توسعه یافته نوشتاری برای هر خبرنگاری اهمیت بسیاری دارد. چه خبرنگار برای یک روزنامه بنویسد؛ و چه گزارشگر یک شبکه تلویزیونی باشد. نوشتن شفاف به او کمک می نماید که مخاطبان بیشتری با گستره های مختلف تحصیلات، سواد و توانایی درک مطلب، از گزارش های وی بهره ببرند.
ث. حق طلبی: خاصیت حق محوری، حق طلبی و حق گویی از مهم ترین خاصیت های یک خبرنگار است. بهتر است که همه خبرنگاران تنها واقعیت ها را بیان کنند و از جنجال آفرینی بپرهیزند.
ج. ذوق و استعداد: یکی از مهم ترین خاصیت های یک خبرنگار، داشتن عشق، علاقه و ذوق برای فعالیت در این حرفه است. علاوه بر این، خبرنگار باید از حوصله زیاد و نگاه دقیق و موشکافانه ای برخوردار باشد. او نباید احساسات خودرا در نوشتن اخبار دخالت دهد و بهتر است اخبار را دقیقاً و همان چیزی که اتفاق افتاده است، انتقال دهد.
سیاست سانسور در کشورهای مدعی آزادی بیان
خیلی از رسانه های موثر در دنیا تحت مالکیت ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی هستند و بوسیله آنها خطی و مشی فکری مخاطبان خودرا تعیین می کنند، ولی این سوال مطرح می شود که در این دولت ها وقتی از عبارات «اطلاعات غلط misinformation» و «اطلاعات نادرست disinformation» استفاده می نمایند، چه کسی آنها را مسئول برچسب گذاری روی اطلاعات کرده است و بر چه اساسی دسته بندی مطالب صورت می گیرد؟
هر رسانه و خبرگزاری باتوجه به شرایطی که در آن فعالیت می کند، رویکرد و سیاست های خاصی دارد. یعنی خبرنگاران فعال در کشورهای اروپایی و آسیایی به طور معمول خطوط قرمز متفاوتی در تهیه و انتشار خبر دارند. در موارد مختلفی مدیران رسانه ای در کشورهایی که مدعی آزادی بیان هستند، محدودیت های زیادی را برای خبرنگاران به وجود آورده و حتی قبل از انتشار خبر محتوای آن مطلب را سانسور می کنند. چنین عملکردی تنها به رسانه های خبری محدود نشده و شناخته شده ترین رسانه های اجتماعی نیز با بهره گیری از ابزارهای قدرتمند در اختیار خود، حقوق کاربران را ضایع می کنند. به عنوان مثال شبکه اجتماعی اینستاگرام با تبعیت از سیاست های خصمانه و ناجوانمردانه دولت آمریکا، هرگونه تصویر و نوشته ای را که در رابطه با «شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی» باشد، به سرعت حذف و دلیل آنرا جلوگیری از ترویج خشم عنوان می کند.
سانسور به مفهوم تغییر یا حذف گفتار، نوشتار و عکس و سایر اطلاعاتی است که در مطلبی قابل انتشار وجود دارد. سانسور به دلیلهای مختلفی از قبیل عدم هماهنگی با رویکرد سیاسی، جلوگیری از انتشار مطالب غیراخلاقی و ترویج نژادپرستی صورت می گیرد. از همین رو نمی توان چنین رفتاری را در تمامی شرایط نادرست دانست. تاریخچه سانسور به هزاران سال پیش و پیش از میلاد حضرت مسیح(ع) باز می گردد بطوریکه طبق اطلاعات منتشرشده در کتاب های تاریخ، در یونان باستان دولت این کشور نوشته های فلاسفه را سانسور کرده و حتی تعدادی از دانشمندان را به جرم نگارش متونی که بر خلاف عقاید سیاست مداران قدرتمند بود، اعدام می کردند.
برمبنای افشاگری «ادوارد اسنودن» درباره ی تجاوز آژانس امنیت ملی آمریکا به حریم خصوصی کاربران رسانه های اجتماعی آمریکایی، کشورهای غربی با همکاری سیاست مداران و نمایندگان دستگاه های قضایی، روزانه حساب کاربری میلیونها شهروند در کشورهای مختلف را رصد کرده و از این طریق برنامه های بلندمدت و کلان خود برای ضربه زدن به فرهنگ و تمدن مردم را تنظیم می کنند. این نوع رفتار منجر به انتشار گسترده مضامین غیراخلاقی و ناهماهنگ با فرهنگ و باورهای مردم می شود. با جست وجویی ساده در فضای وب می توان دید که میلیونها مطلب نوشتاری، صوتی و تصویری نمایش داده می شود که بزرگ ترین خبرگزاری های تحت نفوذ اسکتبار جهانی و صهیونیست ها برای تخریب عقاید مردم در کشورهای اسلامی آنها را ساخته اند.
به عقیده کارشناسان بنگاه های خبرپراکنی غربی تنها بواسطه ی ترویج تفکرات صهیونیستی و ایجاد محدودیت برای خبرنگاران آزاد، اجازه فعالیت و دریافت بودجه را دارند و هنگامی که افرادی نظیر «جولین آسانژ» اسناد جنایات دولت های غربی را منتشر می کنند، این رسانه ها به سرعت مقابل آنها موضع گرفته و این دسته از خبرنگاران را دروغگو و مجرم معرفی می کنند. بدین سبب بنظر می رسد تنها راه مقابله با سانسور گسترده رسانه ای در جهان مدرن، تقویت زیرساخت های رسانه ای و شبکه های ارتباطی بومی است. بطور قطع رسانه های ملی در هر ناحیه از جهان بالاتر از خبرگزاری های بیگانه با فرهنگ مردم آشنایی دارند و می توانند اخبار را سریع تر و به دور از هرگونه غرض ورزی در اختیار عامه مخاطبان قرار دهند.
با توجه به مطالب فوق، برقراری دموکراسی رسانه ای و فعالیت آزاد خبرنگاران در قالب قانونی کشور، ظرفیت کنش گری عموم جامعه در فضای رسانه ای را فراهم نموده است و همین مورد سبب تجلی مردم سالاری دینی در جمهوری اسلامی ایران شده است. این در حالیست که سیاست مداران غربی در امتداد تامین منافع خود از هیچ ابزاری برای کنترل افکار عمومی دریغ نکرده و سیاست دروغ و سانسورینگ را پیش گرفته اند. بدین سبب انتظار می رود باتوجه به افزایش مرجعیت رسانه ای رسانه های اجتماعی غربی و لزوم برخورد با خط و مشی صهیونیستی در این بسترها، شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات کشورمان تقویت شده و سکوهای داخلی به مخاطبان بیشتری ارائه خدمات کنند.
منبع: dastohonar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب